Ewakuacja – wybór czy konieczność?

Ewakuacja, czyli zorganizowane przemieszczenie ludzi i zwierząt z obszarów zagrożonych na obszary bezpieczne, staje się niekiedy jedynym ratunkiem dla życia i zdrowia. Wojna, klęski żywiołowe, pożary czy inne katastrofy mogą zmusić nas do opuszczenia swoich domów i poszukiwania bezpiecznych miejsc.  Skuteczność ewakuacji zależy od spokoju i opanowania osób ewakuowanych oraz od szybkiej i zorganizowanej pracy służb ratowniczych.

Ważne jest, aby ludzie znali i rozumieli różnice między sygnałami ostrzegawczymi, a alarmowymi oraz wiedzieli, jak reagować na każdy z nich. Szkolenie społeczności oraz regularne testy systemów ostrzegania i alarmowania są kluczowe dla skutecznego zarządzania kryzysowego.

Sygnały ostrzegawcze

1. Sygnały ostrzegawcze mają na celu poinformowanie społeczności o nadchodzącym zagrożeniu lub sytuacji kryzysowej.
2. Mogą być różnego rodzaju, w zależności od rodzaju zagrożenia i regionu. Mogą to być:

• Komunikaty głosowe emitowane z głośników publicznych lub pojazdów policyjnych lub straży pożarnej.
• Sygnały dźwiękowe, takie jak syreny alarmowe, dzwonki czy gwizdki.
• Komunikaty tekstowe, np. SMS-y, alertów na telefonach komórkowych, alerty na stronach internetowych lub mediach społecznościowych.

3. Sygnały ostrzegawcze mają na celu przygotowanie społeczności do reakcji na zagrożenie oraz przekazanie niezbędnych informacji dotyczących ewakuacji lub zachowania się w sytuacji kryzysowej.

Sygnały alarmowe

1. Sygnały alarmowe są emitowane, gdy zagrożenie staje się natychmiastowe lub krytyczne, wymagając szybkiej reakcji ze strony społeczności.
2. Mogą być to sygnały dźwiękowe o charakterystycznym, intensywnym tonie, który ma przyciągnąć uwagę i skłonić ludzi do natychmiastowego działania.
3. Sygnały alarmowe mogą być również wspierane przez komunikaty głosowe lub tekstowe, które przekazują konkretne instrukcje dotyczące bezpieczeństwa i ewakuacji.

Szczegółowo o sygnałach alarmowych i wzywaniu pomocy możesz przeczytać tutaj: www.gotowi.org/elementarz/alarmowanie-i-ostrzeganie

Zagrożenia podczas ewakuacji – PANIKA

Największym wrogiem podczas ewakuacji nie jest wielkość czy charakter zagrożenia, lecz panika – gwałtowny, nieuzasadniony strach, który może ogarnąć tłum w sytuacji kryzysowej. Panika prowadzi do chaosu i utrudnia bezpieczne opuszczenie zagrożonego obszaru. Jest wywoływana przez różne czynniki, takie jak plotki, brak wiedzy o sytuacji czy widok poszkodowanych osób. Dlatego kluczowe jest przeciwdziałanie panice, poprzez spokojne i opanowane zachowanie oraz stosowanie się do instrukcji służb ratowniczych.

Cechy paniki:

1. Nagły i nieoczekiwany strach

• Panika często wybucha nagle i bez ostrzeżenia, co prowadzi do szybkiego rozprzestrzeniania się strachu.

2. Urojenie lub wyolbrzymienie niebezpieczeństwa.

• Ludzie w stanie paniki mogą wyolbrzymiać lub przeceniać zagrożenie, co dodatkowo pogłębia stan paniki.

3. Zaćmienie świadomości.

• W stanie paniki osoby mogą tracić zdolność racjonalnego myślenia i podejmowania świadomych decyzji.

Przyczyny paniki:

1. Plotki i nieprawdziwe in formacje

• Rozpowszechnianie niepotwierdzonych plotek i informacji może wywołać panikę wśród ludzi.

2. Poczucie stałego zagrożenia.

• Sytuacje, w których ludzie czują się stale zagrożeni, mogą prowadzić do stanów paniki w odpowiedzi na nawet drobne bodźce

3. Bezsilność i niepewność

• Brak kontroli nad sytuacją oraz poczucie bezsilności i niepewności mogą prowadzić do paniki

4. Brak wiedzy o zorganizowanej pomocy

• Brak informacji na temat działań ratunkowych i zorganizowanej pomocy może zwiększać panikę

5. Dezorganizacja i chaos:

• Sytuacje charakteryzujące się dezorganizacją i chaosem mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia paniki.

6. Zmęczenie, brak snu, brak pożywienia i wody:

• Fizyczne i emocjonalne wyczerpanie, brak snu, pożywienia i wody mogą zwiększać podatność na panikę.

7. Widok poszkodowanych oraz ofiar:

• Widok poszkodowanych osób i ofiar może wywołać silne emocje i przyczynić się do wystąpienia paniki.

8. Zniszczenia:

• Zniszczenia infrastruktury i otoczenia, takie jak zburzone budynki czy zniszczone pojazdy, mogą wywoływać panikę.

9. Akcje dywersyjne w czasie wojny:

• W czasie wojny działania dywersyjne przeciwnika mogą wywoływać panikę i dezorientację.

Objawy paniki:

• Mocne bicie serca i przyspieszone tętno.
• Intensywne pocenie się.
• Duszności i ból w klatce piersiowej.
• Zawroty głowy i omdlenia.
• Drżenie mięśni i drętwienie kończyn.
• Nudności i bladość.

Zrozumienie tych cech, przyczyn i objawów paniki jest kluczowe dla skutecznego zarządzania sytuacjami kryzysowymi i minimalizowania szkód oraz strat.

Niekontrolowana panika

W sytuacjach paniki ludzie często reagują impulsywnie, kierując się głównie własnym instynktem przetrwania. Skutkiem tego mogą być nieprzemyślane i nierozważne działania, które zwiększają ryzyko zranienia siebie lub innych osób.

Oto kilka przykładów, jak niekontrolowana panika może prowadzić do takich sytuacji:

• Trącenie i szarżowanie – W tłumie ludzi panikujących istnieje duże ryzyko, że jednostki zostaną potrącone, szarżowane lub nawet stratowane przez innych, którzy desperacko próbują uciekać z miejsca zagrożenia.
• Zatrzymywanie ewakuacji – Ludzie zamykający się w drzwiach lub próbujący się przedrzeć przez tłum mogą spowodować zatrzymanie ewakuacji lub tworzenie zatory, co zwiększa ryzyko urazów i zranień.
• Utrata bezpośredniej kontroli – Osoby panikujące mogą stracić kontrolę nad swoimi działaniami i bezmyślnie działać, ignorując potrzeby innych lub podejmując ryzykowne zachowania.
• Ryzyko zaprószenia ognia – Podczas ucieczki z miejsca zagrożenia ludzie mogą pozostawić zapalone przedmioty, np. papierosy, zapałki, co może prowadzić do zaprószenia ognia i dodatkowego niebezpieczeństwa.
• Wypadki podczas ucieczki – Podczas paniki, ludzie mogą potknąć się, upaść, lub zostać przyciśnięci do muru lub ogrodzenia, co prowadzi do urazów i kontuzji.

Ważne jest, aby świadomość zagrożeń związanych z paniką była powszechna, a ludzie byli odpowiednio edukowani na temat zachowań bezpiecznych w sytuacjach kryzysowych.

Działania prewencyjne, takie jak regularne ćwiczenia ewakuacyjne, edukacja na temat bezpieczeństwa oraz promowanie spokoju i zrozumienia wśród społeczności, mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia paniki i związanych z nią niebezpieczeństw w każdej sytuacji awaryjnej.

W nastepnej części przekażemy Wam konkretne informacje o zasadach ewakuacji z terenów zagożonych.

Autor: płk Krzysztof Leszczyński, ekspert Fundacji Gotowi.org

Źródło: Aleksandra Ryczkowska, Pz (http://commons.wikimedia.org), Epop (http://commons.wikimedia.org), Zuo (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY 3.0.