W grudniu 2022 roku rząd Finlandii podjął decyzję o zwiększeniu zapasów żywności w związku z rosyjską agresją. Według Centrum Bezpieczeństwa Dostaw istnieją przesłanki do zwiększenia rezerw państwa. Powodem jest agresywna wojna Rosji na Ukrainie oraz napięta sytuacja polityczna w różnych częściach świata.
Na początku grudnia 2022 roku fiński HVK ogłosił, że rozpocznie dodatkowe zakupy zboża dla państwowych magazynów ratunkowych. Całkowita wartość skupu odpowiada około 2,5-miesięcznemu średniemu zużyciu zboża w Finlandii.
Mówi się, że powodem dodatkowych zakupów zboża jest chęć wzmocnienia „długoterminowej gotowości w trudnej sytuacji globalnej”.
Według HVK rosyjski atak na Ukrainę zdestabilizował międzynarodowy rynek zboża. Komisja Europejska szacuje, że w latach 2022-2023 unijne zapasy zboża mogą zmniejszyć się o prawie jedną piątą.
Dzięki dokonywaniu dodatkowych zakupów wielkość zapasów zboża w Finlandii zostanie zwiększona do ilości odpowiadającej około 8,5 miesiąca normalnego zużycia.
Fińskie Ministerstwo Pracy i Gospodarki rozpoczęło już przygotowania do nowej decyzji Rządu w sprawie bezpieczeństwa dostaw. W Finlandii decyzja o bezpieczeństwie dostaw jest odnawiana mniej więcej co pięć lat. Rada Państwa określa w nim między innymi, ile zboża i oleju musi znajdować się w rezerwach państwa.
Szef departamentu operacyjnego Centrum Bezpieczeństwa Dostaw ocenił, że przygotowywana decyzja rządu w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa dostaw jest jak najbardziej pożądana.
„Z pewnością ogólny trend w zaostrzonej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa jest taki, że warto i trzeba próbować zwiększać zapasy tak bardzo, jak to możliwe w tym obecnych warunkach” – mówi Pekki, szef departamentu operacyjnego Centrum Bezpieczeństwa Dostaw w Finlandii.
Wspólne analizy rządu z przedsiębiorcami
HVK wraz z przedsiębiorcami prowadzą systematyczną analizę wpływu działań Rosji i zmienionego międzynarodowego środowiska operacyjnego, na różne branże i bezpieczeństwo dostaw.
„Od grudnia 2021 roku prowadzimy analizę wpływu zmienionych działań Rosji. Zaczynamy mieć dość jasną wizję efektów i potrzeb” – mówi Pekki.
„Chociaż wiele mówi się na przykład o rosyjskiej wojnie napastniczej, inne walki wielkich mocarstw też nie zniknęły, ale mają tam dokładnie taki sam wpływ i muszą być śledzone. Kryzys klimatyczny również nie zniknął. Istnieją duże rzeczy, które należy przeanalizować i ocenić pod kątem ich skutków oraz niezbędnych i odpowiednich poziomów zapasów”.
HVK już od jesieni przygotowuje się do dodatkowego zakupu zboża do państwowych magazynów rezerwowych. Akwizycja jest finansowana spoza budżetu państwa, tj. z funduszu bezpieczeństwa dostaw. Chodzi o kilkadziesiąt milionów euro.
Zgodnie z decyzją w sprawie bezpieczeństwa dostaw w magazynach musi znajdować się zboże przeznaczone do spożycia przez ludzi na co najmniej pół roku i np. olej na co najmniej pięć miesięcy.
Fakt, że pod koniec 2013 r. rząd zdecydował o zmniejszeniu o połowę ilości zboża, które ma być przechowywane w magazynach awaryjnych, wskazuje na radykalną zmianę w fińskim środowisku operacyjnym. Przedtem w magazynach musiało być zboża na całoroczną konsumpcję, ale po tej decyzji tylko na pół roku.
Z informacji HVK o zamówieniu zboża wynika, że zamiarem jest zakup około 100 000 ton owsa, jęczmienia i pszenicy. Nacisk kładziony jest zwłaszcza na owies, którego spożycie wzrosło i wzrasta. Zakupione zboże jest krajowe. Zakup jest możliwy dzięki dobrym urodzajom minionego lata.
Zamiast eksportu na rynek wewnętrzny
Ziarno pozyskiwane w szybkim tempie nie zaburza normalnego krajowego rynku zboża, ale jest praktycznie wykluczone z fińskiego eksportu zboża.
Obowiązująca decyzja o bezpieczeństwie dostaw nakazuje magazynować nie tylko zboże przeznaczone do spożycia przez ludzi, ale także nasiona potrzebne do siewu zboża, białko paszowe i inne niezbędne środki do produkcji, takie jak surowce do nawozów.
Białkiem paszowym jest praktycznie importowana soja i śruta rzepakowa czy rzepakowa, a w przyszłości coraz częściej rodzimy groch i bób.
Ziarno chleba nie musiało być zabierane do składów awaryjnych od dziesięcioleci, ale ziarno siewne zostało pobrane w 1999, 2005, 2013, 2018 i ostatnio w tym roku.
Rada Państwa zdecydowała o otwarciu magazynów ziarna siewnego HVK na wiosnę, ponieważ zbiory w 2021 r. były złe i trzeba było zabezpieczyć przyszły sezon wegetacyjny.
HVK nie posiada własnych silosów do przechowywania zboża, ale kupuje powierzchnie magazynowe od operatorów komercyjnych, takich jak sprzedawcy zboża.
W Finlandii największe możliwości magazynowania zboża mają gospodarstwa rolne, ale nie przechowują one zboża ze względu na bezpieczeństwo dostaw. Drugim co do wielkości potencjałem jest państwowa firma Suomen viljavatta.
Suomen viljava jest właścicielem funkcji magazynowych dawnego państwowego magazynu zboża. Zadaniem Suomen viljava jest dzierżawa tego silosu i pojemności magazynowej podmiotom komercyjnym.
Firma posiada terminale portowe w Rauma, Naantali i Loviisa oraz 19 magazynów w różnych częściach Finlandii. Około 75 procent fińskiego eksportu i importu zboża przechodzi przez jej magazyny.
Fińskiemu Urzędowi Zbożowemu powiedziano, że nie ma oficjalnych informacji o tym, ile zboża z zapasów w Finlandii znajduje się w jego magazynach, ale szacuje się, że jest to 80–90 procent. Część zboża rezerwowego znajduje się w przemyśle wykorzystującym zboże.
Po co to piszemy?
Dobrze jest obserwować otoczenie Polski, naszych sąsiadów. Jak wiecie od dawna przyglądamy się poczynaniom w Skandynawii, a zwłaszcza w Finlandii, w zakresie przygotowań państwa i ludności na zagrożenia. Wiele rozwiązań stosowanych w tym kraju jest wręcz modelowych, do prostego przeniesienia i zastosowania u nas. Tylko, albo aż, potrzeba mądrego zarządcy, żeby ten model w Polsce zaimplementować i zabezpieczyć gospodarkę i żywność dla społeczeństwa polskiego.
A póki co zapraszamy Was do czynienia zapasów żywności długoterminowej, ziaren i nasion. Zadbajmy sami o swoje potrzeby w takim zakresie, w jakim to jest możliwe. I nie czekajmy, aż ktoś zrobi to za nas.